Pahayag ng publikasyong Taliba ng Maralita upang italagang opisyal na tagasalin ng batas ng bansa ang KWF

-

PAHAYAG NG PUBLIKASYONG TALIBA NG MARALITA
Hulyo 3, 2023

ISALIN NG KWF SA SARILING WIKA ANG MGA BATAS UPANG MAUNAWA NG MASA

Tayo lamang yata ang bansang halos lahat ng dokumento ay nasa wikang Ingles. Iyan may ay birth certificate, baptismal certificate, kumpil, marriage certificate,  death certificate, pagsali sa PhilHealth, SSS, GSIS, drivers license, application form upang makapagtrabaho, at marami pang iba. Lalo na ang mga batas na nakakaapekto sa mamamayan. Tulad na lang sa maralita, may Republic Act No. 7279 o Urban Development and Housing Act, Labor Code para sa manggagawa, Magna Carta of the Poor (Republic Act No. 11291), Safety Spaces Act (Bawal Bastos Law), o kahit ang Konstitusyon ng Pilipinas ng 1987.

Bakit pulos nasa wikang Ingles? Gayong maraming Pilipino, na bagamat dinaanan sa eskwelahan ang wikang Ingles, ay mas nais pa ring maisalin sa wikang Filipino ang mga batas na nakakaapekto sa kanila. Bakit? Dahil bihirang gamitin sa karaniwang pag-uusap o sa talastasan ang wikang Ingles ay limot na nila, o namimilipit na ang dila sa pagsasalita ng Ingles. At ang matindi, nais nilang ipasalin sa wikang Filipino ang isang batas dahil hindi nila maunawaan, na matagal pa kung kakailanganin nila ang diksyunaryong Ingles-Pilipino. 

Halimbawa, Republic Act 9741 o Anti-Torture Act. Nang maisabatas ito noong  Nobyembre 2009, may ilang grupo sa karapatang pantao ang inilimbag ito, subalit sa mga dating bilanggong pulitikal na binahaginan nito, hindi naman nila binasa, at nang tanungin ko kung bakit. Dahil nakasulat sa Ingles. Isalin ko raw upang maunawaan nila. Subalit hindi ako ang dapat gumawa niyon, lalo’t batas iyan ng bansa. Kung ako ang gagawa at may nagkamali sa salin, magagamit ba sa korte ang isinalin ko na siyang inunawa ng nakabasa. O mas dapat may isang opisyal na salin?

Mungkahi ko, isabatas ng pamahalaan, at italaga ang Komisyon sa Wikang Filipino (KWF)  bilang  opisyal  na  tagasalin  ng  lahat ng batas sa bansa na nakakaapekto sa mamamayan. Isalin sa wikang Filipino ng KWF at pag nalathala ay tatakan ito ng opisyal na salin ng KWF. Kumbaga ay imprimatur, tulad sa Bibliya. Mas maganda kung isalin sa mga mayor na wika sa bansa, Tagalog, Bisayan (Cebuano), Ilonggo, Waray, Ilokano, Kapampangan, Tausug, at marami pang wika.

Gumawa ng Executive Order ang pangulo ng bansa na itinatalaga ang KWF bilang opisyal na tagasalin ng lahat ng batas sa bansa, sa wikang madaling maunawaan ng madla, lalo na yaong mahihirap, at hindi nakatapos ng pag-aaral subalit nakakapagbasa. O kaya’y lumikha ng House Bill at Senate Bill, at lagdaan ng pangulo bilang Republic Act ang pagtalaga sa KWF bilang opisyal na tagasalin. O kaya’y amyendahan ang Republic Act No. 7104,na lumikha sa KWF, na nilagdaan ni dating Pangulong Cory Aquino noong Agosto 14, 1991.

Magtalaga ng mga tagasalin bilang ekstrang trabaho sa mga gurong boluntaryo sa gawaing ito. Sa pagsasalin ng batas, ilathala ang pangalan ng tagasalin, at nirebyu ng dalawang kawani ng KWF, at dumaan din sa pagrerebyu ng mga sektor na may kinalaman sa nasabing batas. Tulad na lang ng R.A.7279 (UDHA), dapat may mga lider-maralitang kasama sa pagrebyu, o kaya pagsasalin ng Labor Code, dapat may 2 kawani ng KWF at mga lider-manggagawang magrerebyu ng isinalin. Isama sa paglathala ng salin ang pangalan ng nagsalin, at mga nagrebyu.

Nang sa gayon, gamitin man ng madla ang opisyal na salin sa wikang Filipino, o  wikang Bisaya man, Ilonggo man, Ilokano man, ay hindi sila mababahala pag sakaling nasalang sila sa kaso at kailangan ng interpretasyon ng korte sa batas na isinalin. May laban sila dahil ang ginamit na salin ng batas ay may opisyal na tatak o imprimatur ng KWF. Nawa’y maisabatas ang adhikaing ito.

Mas magandang gamitin din ang Balarila sa Wikang Pambansa, na sinulat ni Lope K. Santos, na inilathala ng Surian ng Wikang Pambansa (SWP) noong 1939, upang maging maayos ang pagsasalin. Ang SWP ang dating tawag sa KWF. Sa ganitong panawagan, sino kaya ang mga pulitiko, o mga lingkod bayan ang ating dapat makausap?

* Unang nalathala ang pahayag na ito sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), Hulyo 1-15, 2023, pahina 7-8.

Mga Komento

Mag-post ng isang Komento

Mga sikat na post sa blog na ito

Mga Tala ng Aking Buhay - ni Gregoria de Jesus

-
Imahe
Mga Tala ng Aking Buhay ni Gregoria de Jesus Alay kay G. Jose P. Santos na siyang humiling na sulatin ko ang aking kabuhayan. Ako'y si Gregoria de Jesus, taong tunay dito sa bayang Kalookan, lalawigan ng Rizal. Isinilang ako ng araw ng Martes, ika-9 ng Mayo ng taong 1875, sa pook na pinagbaunan ng libolibong sandatang ginamit sa himagsikan at pinagdausan din naman ng kasunduan ng mga punong naghimagsik bago lumabas ng bayan, lugar na tinatawag na Daang Baltazar noong araw at ngayo'y P. Zamora, blg. 13. Ang ama ko'y si Nicolas de Jesus, taong tunay din sa bayang ito na ang hanapbuhay ay Maestro de Obra ng Catero Carpentero at isa sa naghawak ng ilang tungkulin noong panahon ng kastila, naging teniente segundo, teniente mayor at gobernadorsilyo. Ang ina ko ay si Baltazara Alvarez Francisco na tagabayang Nobeleta, lalawigan ng Kabite, pamangkin ni Heneral Mariano Alvarez ng Magdiwang sa Kabite na siyang unang gumalaw ng himagsikan sa nasabing lalawigan. Ako'...
Magbasa nang higit pa

Mga Halimbawa ng Bulong

-
Ang bulong ay isang matandang katawagan sa orasyon ng mga sinaunang tao sa kapuluan ng Pilipinas. Sa kasalukuyan, ang salitang ito ay may iba nang kahulugan sa wikang Tagalog ng Maynila, subalit nanatili pa rin ang tunay na pakahulugan nito sa ilang mga lalawigan sa Katagalugan, Kabisayaan at Kabikulan. Isang panalangin ang bulong binuhay dahil sa pagnanais na makamtan ang isang pangyayari o pagbabago sa hinaharap na mga pangyayari sa kapalaran. Mga halimbawa ng uri ng bulong na nagtataboy ng masasamang diwa o maligno ay ang Xristac Ortac Aminatac at " umalayu deketam e pesan a ore ni kamalotan de tabiang ni makedepat". Halimbawa ng isang bulong ay "Tabi tabi po.". ~ Wikipedia Mga Halimbawa ng Bulong 1. Tabi, tabi po, ingkong. 2. Makikiraan po. 3. Mano po. 4. Paabot po. 5. Paalam. 6. Ingat lagi. 7. Tabi tabi po apo, alisin mo po ang sakit ng pamilya ko  8. Lumayo kayo, umalis kayo, at baka mabangga kayo  9. Huwang kayong maiinggit, nang hind...
Magbasa nang higit pa

Differences between Metro Manila, Greater Manila and Mega Manila

-
Metropolitan Manila (Filipino: Kalakhang Maynila, Kamaynilaan) or the National Capital Region (NCR) (Filipino: Pambansang Punong Rehiyon) is the metropolitan region encompassing the City of Manila and its surrounding areas in the Philippines. It is composed of 16 cities—namely Manila itself, Caloocan, Las Piñas, Makati, Malabon, Mandaluyong, Marikina, Muntinlupa, Navotas, Pasay, Pasig, Parañaque, Quezon City, San Juan, Taguig, Valenzuela—and the municipality of Pateros. file:///D:/ncr%20researches/Metro_Manila.htm Greater Manila generally refers to the contiguous urbanization surrounding Metro Manila. Greater Manila spills into the neighboring provinces of Laguna, Cavite, Rizal, Bulacan, Pampanga and Batangas. Greater Manila hugs Laguna de Bay, the largest lake in Luzon. Mega Manila corresponds to Greater Manila, but it is a specifically defined term but neither of its two definitions, the looser nor the stricter one, offer any sub-provincial granularity. This is important because no...
Magbasa nang higit pa